Το Μετόχι της Αγίας Αναστασίας, είναι ίσως το παλιότερο και το καλύτερα διατηρημένο από τα μετόχια της περιοχής. Η θέση του είχε επιλεγεί με μεγάλη επιμέλεια. Είναι κτισμένο πάνω σε κύρια οδική αρτηρία, στο κέντρο περίπου των Κριτζιανών, σε σημείο που μπορεί να ελέγχει όλη την κτηματική περιφέρεια που του ανήκε τότε.
Είναι ένα κλειστό σύνολο κτηρίων, εξασφαλισμένο με ισχυρό αμυντικό περίβολο. Ο οχυρωματικός τρόπος κατασκευής προτιμήθηκε όχι μόνο για να διατηρηθεί το μοναστηριακό πρότυπο, αλλά και για πρακτικούς λόγους όπως η αντιμετώπιση της πειρατείας που παρουσίαζε τότε μεγάλη έξαρση στο Β. Αιγαίο.
Το έτος ιδρύσεως του Μετοχιού είναι το 1530, μήνα Οκτώβριο, όπως φαίνεται και στην κτητορική επιγραφή που βρέθηκε.
-->Τότε, ηγούμενος της Αγίας αναστασίας ήταν ο Θεωνάς (αργότερα μητροπολίτης θεσσαλονίκης) -->
[Δωρον σοι προσήξαμεν οι ευτελεοις σου δουλοι, μεγαλόνυμε μάρτης Αναστασία καί δέξαι τουτο ως ο Κύριος πάλαι της χηρας λεπτά, καί αεί μνημονεύη ουτω κακ σύ πρόσδεξαι, τουτο νυν τό πυργίω. Καί σκέπε, φρουρι τούς εν αυτω οικουντας, εκ των αισθητων καί νοητων πολέμων :
ετ(ους) ΖΛΗώ, μην(ί) οκτωβρίω, Ιν(δικτιώνος) Δ(ης).]
Δυστυχώς, κάποια πρωτοβουλία για ανέγερση νέας εκκλησίας το 1965, είχε ως αποτέλεσμα να καταστραφεί από τα θεμέλια ο παλιός ναός και να πάθουν ζημιές ο περίβολος και το πυργόσπιτο.
Αργότερα, το 1976, η αρχαιολογική υπηρεσία έκανε εκτεταμένες έρευνες για τη στερέωση των εναπομείναντων κτισμάτων και για τελευταία φορά επενέβη το 1987. Από τότε εκκρεμεί μελέτη ανακατασκευής του συγκροτήματος.
(πληροφορίες απ’ το βιβλίο του Θεοχάρη Παζαρά, ΕΠΑΝΟΜΗ)
